Vậy, người khiếm thị được gì và mất gì khi theo ngành IT?

Một điều không thể phủ nhận là ngành IT mang lại nhiều cơ hội cho người khiếm thị để phát huy khả năng sáng tạo, tư duy logic và giải quyết vấn đề. Người khiếm thị có thể sử dụng các công nghệ hỗ trợ (assistive technology) để tiếp cận các nguồn thông tin, học tập các kỹ năng lập trình, thiết kế web, quản lý dữ liệu, an ninh mạng…

Người khiếm thị cũng có thể tìm kiếm việc làm trong các công ty IT hoặc tự khởi nghiệp với các sản phẩm của riêng mình. Ngành IT cũng giúp người khiếm thị có thu nhập ổn định, nâng cao chất lượng cuộc sống và hòa nhập với cộng đồng. Đây cũng là một lĩnh vực hấp dẫn và ĐẦY tiềm năng cho người khiếm thị, bởi nó không đòi hỏi thị lực mà chỉ cần sự tư duy logic và khả năng sáng tạo. Tuy nhiên, để theo đuổi được nghề này, người khiếm thị cũng phải đối mặt với nhiều thách thức và thiếu thốn.

Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu hụt các tài nguyên, phần mềm và giao diện phù hợp với người khiếm thị. Nhiều sản phẩm, dịch vụ và ứng dụng IT chưa tuân thủ các tiêu chuẩn về khả năng tiếp cận (accessibility) cho người khuyết tật. Điều này gây ra những rào cản và bất tiện cho người khiếm thị trong quá trình học tập và làm việc.

Bên cạnh đó, người khiếm thị cũng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhân lực, cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ cho việc đào tạo nghề IT cho người khuyết tật. Một khó khăn khác của nghề này là phải luôn cập nhật và đáp ứng theo yêu cầu của các công ty, doanh nghiệp. Người khiếm thị khi lập trình máy tính cần có sự trợ giúp của các phần mềm. Nhưng một số phần mềm không tương thích, không hoạt động được với người khiếm thị. Hơn nữa, các công cụ làm việc chủ yếu là của nước ngoài, vì vậy sẽ mất nhiều thời gian để làm quen, sử dụng chúng.

Ngoài ra, việc thiếu tài liệu tham khảo hay các nguồn lực để hỗ trợ người khiếm thị dẫn đến việc họ khó có thể thích nghi với môi trường làm việc. Thêm vào đó, việc giao tiếp và phân công công việc cho người khiếm thị rất nan giải nếu lãnh đạo công ty không hiểu được nhu cầu và khả năng của người khiếm thị. Đôi khi, những người xung quanh như đồng nghiệp do không có kinh nghiệm làm việc với người khiếm thị nên không biết cách hỗ trợ hoặc có những thành kiến kì thị và phân biệt đối xử với người khiếm thị. Vì vậy, bản thân họ đã gặp khó khăn trong việc tìm việc rồi lại còn gặp khó khăn trong việc hòa nhập với môi trường công sở.

Khó khăn lớn nhất của người khiếm thị khi lập trình là không thể thiết kế giao diện (FrontEnd) mà chỉ có thể xây dựng tính năng của ứng dụng hay website (BackEnd). Nếu chỉ làm giao diện, họ chỉ có thể tạo ra một giao diện đơn giản, không có tính thẩm mỹ cao. Vì vậy, rất ít người khiếm thị ở Việt Nam có thể dấn thân vào lĩnh vực này. Nói chung, để theo đuổi được nghề này cần phải có sự đam mê, lòng yêu nghề và chấp nhận rủi ro. Nếu giải quyết được vấn đề nan giải này, người khiếm thị có thể hoàn toàn theo đuổi được lĩnh vực công nghệ thông tin như bao nhiêu người bình thường khác.

Theo báo cáo của TopDev, Việt Nam hiện chỉ có khoảng 430.000 lập trình viên và kỹ sư, trong khi nhu cầu nguồn nhân lực trong ngành IT của nước ta hiện nay là 450.000 người. Đây là một con số rất nhỏ so với số lượng người khiếm thị ở Việt Nam, ước tính khoảng 2 triệu người, chiếm 14%. Trong khi đó, với sự phát triển bùng nổ vượt bậc của ngành công nghệ thông tin, kéo theo nhu cầu về lập trình viên trên thị trường lao động ngày càng tăng cao. Điều này mở ra cơ hội cho nhiều đối tượng khác nhau, trong đó có người khiếm thị.

Theo khảo sát của Stackoverflow năm 2020, người khiếm thị là nhóm lập trình viên khuyết tật lớn nhất, chiếm 1,1% trong tổng số 64.000 nhà phát triển và lập trình viên trên toàn thế giới. Điều này cho thấy người khiếm thị hoàn toàn có khả năng và tiềm năng để theo đuổi ngành công nghệ thông tin.

Tuy nhiên, ở Việt Nam, số lượng lập trình viên khiếm thị vẫn rất ít và chưa được quan tâm đúng mức. Đây là một lãng phí khi mà ngành công nghệ thông tin có thể mang lại nhiều lợi ích cho người khiếm thị, như:

• Giúp họ tự tin khẳng định giá trị bản thân và nâng cao vị thế trong xã hội.

• Đóng góp vào sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước.

• Thúc đẩy sự bình đẳng và hòa nhập của người khuyết tật với cộng đồng.

• Khơi dậy niềm đam mê và sáng tạo của những bạn trẻ khiếm thị yêu thích công nghệ.

• Tạo ra một hình ảnh tích cực và thiện cảm về người khuyết tật trong mắt xã hội.

Để làm được những điều trên, người khiếm thị cần có sự nỗ lực và quyết tâm trong việc học tập và rèn luyện kiến thức chuyên môn. Họ cũng cần được sự hỗ trợ và động viên từ gia đình, bạn bè, cộng đồng vàxã hội. Như Bác Hồ đã từng nói: “Tàn nhưng không phế”. Đó là kim chỉ nam để dẫn lối cho người khiếm thị vượt qua khó khăn và chinh phục ước mơ.

Vì vậy, để giúp người khiếm thị có thể theo đuổi ngành IT một cách hiệu quả và bền vững, cần có sự đồng lòng và hợp tác của nhiều bên liên quan. Nhà nước cần ban hành các luật pháp và chính sách thúc đẩy việc phát triển và áp dụng các tiêu chuẩn về khả năng tiếp cận cho các sản phẩm IT.

Các nhà sản xuất và nhà phát triển phần mềm cần nâng cao nhận thức và trách nhiệm về việc tạo ra các giao diện và tính năng thân thiện với người khiếm thị. Các tổ chức xã hội và doanh nghiệp cần hỗ trợ tài chính, vật chất và nhân lực cho việc đào tạo nghề IT cho người khuyết tật. Cuối cùng, người khiếm thị cần có sự nỗ lực, kiên trì và tự tin để khẳng định bản thân và khai phá tiềm năng của mình trong ngành IT.

Ngành công nghệ thông tin (IT) là một ngành có nhiều cơ hội và thách thức cho người khiếm thị. Để người khiếm thị có thể vượt qua những rào cản và phát huy khả năng của mình trong ngành này, cần có sự đóng góp và hợp tác của nhiều bên. Đó là việc xây dựng và thực thi các quy định pháp luật, chính sách và tiêu chuẩn về khả năng tiếp cận cho các sản phẩm IT; việc thiết kế và phát triển các giao diện và tính năng dễ sử dụng cho người khiếm thị; việc cung cấp các nguồn lực và hỗ trợ cho việc đào tạo nghề IT cho người khuyết tật; và việc rèn luyện và tự tin cho người khiếm thị để họ có thể tự lập và thành công trong ngành IT. Chỉ có như vậy, ngành IT mới có thể trở thành một ngành công nghệ thực sự toàn diện, bao trùm và nhân văn.

* Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả Cường Nguyễn.Xin đăng tải để bạn đọc tham khảo.